Hoe werkt een platenspeler?

Als je bent zoals veel andere mensen, haal je waarschijnlijk de meeste, zo niet al je muziek online. Je hebt misschien nog een paar CD's liggen, maar die zijn nu toch wel bejaard? Je ouders denken daar misschien anders over. Voor hen zijn CD's waarschijnlijk nog een relatief nieuwe technologie en, afhankelijk van hoe serieus ze met muziek omgaan, hebben ze misschien heel wat opnames in oudere vormen, zoals langspeelplaten (LP's). De apparaten die platen afspelen, platenspelers worden nog steeds veel gebruikt door club-DJ's en muziekliefhebbers die zweren dat de muziek die zij maken fijner en subtieler is. Maar, hoe werkt een platenspeler? Dat lees je in dit artikel!

Platenspelers in de regio waren wijdverspreid in gebruik tot het einde van de jaren tachtig en het begin van de jaren negentig, toen ze door de populariteit van CD-spelers snel overbodig werden voor vrijwel iedereen. Een moderne platenspeler werkt op bijna exact dezelfde manier als de fonograaf van Edison, maar met één groot verschil. De Edison machine vertrouwde op een grote hoorn om geluidsgolven te versterken tijdens het afspelen, dus het was volledig mechanisch. Moderne platenspelers gebruiken juist elektromagnetische apparaten om geluidstrillingen van een draaiende plaat om te zetten in elektrische signalen, die vervolgens naar een elektronische versterker worden geleid die luidsprekers of koptelefoons van stroom voorziet, waardoor het geluid veel luider wordt. Een moderne platenspeler is dus een mengeling van mechanische en elektromagnetische technologie.

Een typische platenspeler heeft een stylus (vergelijkbaar met de naald in Edisons machine) die op en neer beweegt in de groef van een vinyl (plastic) schijf. De naald is een piepklein kristal van saffier of diamant dat helemaal aan het uiteinde van een lichtgewicht metalen staaf is bevestigd. Wanneer het kristal in de groef trilt, worden de microscopisch kleine stootjes langs de staaf doorgegeven. De stylus past op het uiteinde van een elektromagnetisch apparaat, een zogenaamde cartridge, die een piëzo-elektrisch kristal bevat. De metalen staaf drukt tegen het kristal en telkens wanneer hij beweegt, wiebelt het kristal een beetje, waardoor een elektrisch signaal wordt opgewekt. Deze signalen worden doorgegeven aan de versterker om de geluiden te maken die je hoort via je luidsprekers of telefoons.

Moderne platenspelers die je kunt kopen met adviezen van de specialist Wooninformatie.nl kunnen platen in twee formaten afspelen. LP's (langspeelplaten) hebben een diameter van ongeveer 30 cm en zijn ongeveer even dik als een CD. Ze draaien rond met een snelheid van 33rpm (omwentelingen per minuut), en het duurt ongeveer 20-30 minuten voor de stylus om van de buitenste rand van de schijf naar het centrum te gaan, dus dat is de hoeveelheid muziek die een dergelijke schijf kan opslaan. In tegenstelling tot een compact disc kunnen beide kanten van de schijf geluid opslaan, zodat de totale speelduur van een LP gewoonlijk 40-60 minuten is (je moet de schijf handmatig draaien om de tweede kant af te spelen). Platenspelers kunnen ook kleinere schijven met een doorsnede van ongeveer 18 cm afspelen, maar dan met de hogere snelheid van 45 omwentelingen per minuut. 45-toeren platen draaien bijna half zo snel als LP's en spelen één muziekstuk af dat meestal ongeveer 3-5 minuten duurt. Net als LP's spelen 45-toeren platen aan beide zijden.